Oproep aan toneelstudenten

Het schooljaar is deze week ook weer begonnen op de kunstscholen. Specifiek voor theaterstudenten: een wervende aanmaning om in de aanval te gaan, nu het nog kan. ‘Het is zaak je in de strijd te gooien, slachtoffers te maken en verwondingen op te lopen.’

De theatersector is een slagveld

waar veel slachtoffers vallen,

waar heldendaden worden verricht

waar nederlagen worden geleden

en triomfen worden geboekt

waar generaals op onbereikbare afstanden dingen bepalen

waar wij als voetsoldaten van de kunst soms ook het noorden kwijt zijn

De theatersector is een slagveld

soms een gemeenschappelijke en bloederige loopgravenoorlog tegen politieke en maatschappelijke onwil

dan weer een communicatieoorlog

of ieder voor zich met z’n guerrilla-tactieken

En het front is constant in beweging

soms vind je jezelf terug in een slaperig achterhoedegevecht

van sterrendiscussies en ‘backoffice delen’ en codes ‘cultural governance’

dan weer sta je in het heetst van de strijd in de twee weken voor je première

en sowieso elke avond op de vloer

Als de theatersector een slagveld is,

dan zijn de toneelacademies de padvinderij

Maar het eigenlijk trainingskamp zijn de eerste vijf jaar na school

Daar leer je je wapens niet alleen te bedienen, maar ook te gebruiken

niet langer in een simulator, maar in de buitenwijken van Aleppo

Ik heb de laatste jaren met veel plezier jonge makers begeleid, gecoacht en geregisseerd

maar ook altijd met een dubbel gevoel

want wie ben ik?

wie ben ik om jou je vertellen hoe het zit?

jij bent jong, jij hebt de toekomst, jij bent nu al zoveel cooler

Door die coaching en ook door mijn eigen ‘carrière’, als je daarvan kan spreken,

en gewoon door wat ik om me heen zie

ben ik tot de overtuiging gekomen dat je rond je dertigste pas mee gaat doen

Tot die tijd is het zaak om te radicaliseren

je tegen dingen af te zetten, in de aanval te gaan

je eigen stijl te vinden, je tools en tricks te ontwikkelen

al je naïviteit en je fatsoen kwijt te raken

je in de strijd te gooien, slachtoffers te maken en verwondingen op te lopen

je bent jong, je heelt snel

De theatersector ziet er vanuit jullie perspectief misschien op een bepaalde manier uit

of je hebt helemaal geen beeld en vermoedt dat het op een bepaalde manier is georganiseerd,

maar het is veranderlijk

en jij bent een onderdeel van die verandering

Als iemand zegt: ‘het zit zo en zo en zo’

dan bedoelt die: ‘het zit nu zo en zo en zo’

Elke front is constant in beweging

en als jij maar hard genoeg op tafel slaat en het maar lang genoeg onder vuur neemt,

ziet het er op een gegeven moment uit zoals jij het wilt

Vertrouw jezelf, koester alle boeken die je met plezier hebt gelezen

ben je ze kwijt, bestel ze opnieuw

gewoon om er langs te lopen

Heb schijt aan elke mening waar je het niet mee eens bent

je kan niet naar iedereen luisteren,

ik heb ook maar een man of acht die ik echt serieus neem

Lees biografieën van de kunstenaars van wie je hun werk bewondert

koester wat je wilt zijn.

pas dat niet aan aan de realiteit

ga undercover,

leg je nergens bij neer

Zet punten op de horizon, maar verplaats die als ze in zicht komen

je bent er nooit

er zijn geen gebaande paden

je moet het wiel zelf uitvinden

Vertrouw niet al teveel op mensen die zeggen hoe het werkt

zo werkt het voor hen, zo heeft het voor hen gewerkt

maar shop een beetje in wat je hoort

Wantrouw het establishment

de kansengevers, de commissies, de kranten

Als jij hard genoeg op je eigen trom ramt, dan past die sector zich wel aan

wet jezelf aan alle tegenstand

slijp jezelf aan tegenslagen

hard je aan nederlagen en leer erven

grijp je kansen, zoveel komen er niet voorbij

Hoeveel mensen ik niet van het podium heb zien verdwijnen

omdat die kans niet groot genoeg was

of er binnen die voorwaarden niet gewerkt kon worden

alle beperkingen zijn uitdagingen

Kijk nooit teveel naar hoe anderen het doen

wacht niet op kansen, maar maak kansen

schrijf, speel en blijf schrijven en blijf spelen

desnoods tussen de schuifdeuren

desnoods op de plee

Of kraak een garage en noem het een theater

Heb geduld en hou vol.

het toneel is een langzame kunst

Het duurt lang voordat je een publiek hebt opgebouwd, ze komen te voet en gaan te paard

het is helemaal niet vanzelfsprekend dat je als acteur, maker of regisseur überhaupt ergens terecht komt,

laat staan ergens waar je een beetje op je plek bent

en als dat gebeurt, dan duurt dat lang

Het duurt lang voor een theatermaker zijn stempel heeft ontwikkeld,

het duurt meestal lang voordat je serieus wordt genomen

En van de makers die snel op een schild werden getild, zijn de meesten nu docent

als je in een vlaag van inspiratie een goed idee hebt, duurt het lang om het te verwezenlijken

Laat je nooit ontmoedigen

Want hoe zoet

hoe zoet het genoegen je eerste goeie recensie te lezen in een serieuze krant

hoe zoet de eerste programmeur die in jou gelooft

hoe zoet te merken dat er vorige keer 30 man zaten en nu 50

hoe zoet de eerste speldjes die je worden opgeprikt

hoe zoet de eerste keer dat het Theaterfestival belt dat je geselecteerd bent

hoe zoet de eerste keer dat een wildvreemde je aanklampt om te zeggen dat ze vorige maand dat stuk van jou heeft gezien en er nog steeds helemaal mee bezig is, zeker die scene waarin jouw tegenspeler zo ongenadig lang moet rondlopen met die rietjes in zijn kont

Zo zoet

zo zoet, de eerste stagebrieven die je krijgt

zo zoet  om te horen dat er op de opleidingen dit en dat over je gezegd wordt

zo zoet om gevraagd te worden voor de openingsspeech voor It’s a Fringe Day

Als het lukt, is het echt de moeite waard, maar het is en blijft een slagveld

mijn belangrijkste tip: radicaliseer

welkom in het trainingskamp!

Vincent Rietveld is lid van De Warme Winkel. Hij sprak deze rede uit als opening van ITs a Fringe Day 2016.